Trung tướng Phùng Khắc Đăng - nguyên Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị; nguyên Phó Chủ tịch Hội Cựu chiến binh; đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa XIII. Với đồng đội và nhân dân, ông là vị tướng mẫu mực, bản lĩnh, văn võ song toàn. Với con cháu và người thân, ông bình dị, gần gũi, dí dỏm và đầy tình yêu thương. Tiếng cười khà khà sảng khoái, ánh mắt ấm áp, tướng mạo điềm đạm của ông như tấm gương phản chiếu một đời binh nghiệp, từ khói lửa chiến tranh đến những yên ả thời bình mà vẫn ánh lên vẻ nhân hậu, bao dung và tình người sâu nặng.

Trung tướng Phùng Khắc Đăng trao tặng sách "Những điều còn lại" cho các đại biểu
tại buổi ra mắt sách tại Hà Nội năm 2024 - Ảnh: Quốc phòng Thủ đô

Bên cạnh sự nghiệp quân ngũ, Trung tướng Phùng Khắc Đăng còn dành thời gian cho sáng tác thơ ca, viết văn, viết báo, coi đó như một cách sống, một niềm vui của người từng đi qua chiến tranh và sống trong thời bình. Trong số những tác phẩm đã xuất bản của ông, nổi bật có cuốn sách Những điều còn lại (NXB Quân đội nhân dân, 2024); Thời gian xanh mãi - tập thơ đầu tiên của ông gồm 123 bài, và tập thơ Tập làm thơ Đường luật (NXB Hội Nhà văn, 2022) - một tuyển tập kết tinh từ những trải nghiệm và chiêm nghiệm của một đời binh nghiệp và đời thường.

Thơ Phùng Khắc Đăng cũng như con người ông, không cầu kỳ, không phô trương, giản dị, khiêm nhường mà tươi trẻ, hóm hỉnh, sâu sắc. Ở đó, người đọc bắt gặp những câu chữ mộc mạc mà chân thành, có lúc làm ta bật cười vì sự dí dỏm, có lúc khiến ta trầm ngâm vì những chiêm nghiệm nhẹ nhàng về nhân sinh. Tiếng cười trong thơ ông không chỉ là niềm vui, mà còn là kết tinh của sự từng trải, bao dung và minh triết.

Thơ ông phong phú cả về thể loại lẫn nội dung: từ thơ Đường luật, lục bát, thất ngôn, ngũ ngôn tứ tuyệt… đến những thể thơ tự do giàu cảm xúc. Mỗi thể thơ, ông lại thổi vào đó một phong vị riêng - khi hóm hỉnh, tươi vui về những điều đời thường; khi trầm tư suy ngẫm về lẽ sống, đạo người; lúc lại chan chứa tình cảm với đồng đội, chiến trường, quê hương, cha mẹ, bạn bè.

Tập thơ Một chút hương đời của Trung tướng Phùng Khắc Đăng là một tập thơ khá dày dặn, phản ánh tâm trạng, trải nghiệm và quan sát của một vị tướng, một nhà thơ từ chiến trường tới thời bình, từ đơn vị tới quê hương, từ những cống hiến cả một đời vì dân vì nước.

Tập thơ này không chỉ là một tuyển thơ, đó là lát cắt của đời sống tinh thần, nơi vị tướng hóa thân thành người thơ để kể lại hành trình, trải nghiệm, những đúc kết của mình bằng ngôn ngữ của trái tim. Tất cả các bài thơ trong tập thơ này đều có một điểm chung là rất gần gũi, dễ hiểu và mang thông điệp tích cực. Trong thơ của Trung tướng, dường như không thấy sự giáo điều, trịch thượng hay nặng nề áp lực.

Tập thơ "Tập làm thơ Đường luật" của Trung tướng Phùng Khắc Đăng

Thơ Phùng Khắc Đăng nhẹ nhàng như mây bay, dịu ngọt như suối chảy, bình dị gần gũi như hơi thở của cuộc sống xung quanh. Đọc thơ ông, tâm hồn ta được thư giãn, được cười vui bởi sự hài hước. Lời thơ mộc mạc, giản dị với những bài học nhẹ nhàng thấm đẫm tính nhân văn, khi lại sâu sắc với những biết ơn nguồn cội, núi sông... Đôi lúc lại là những dòng tự sự chân thực với cái nhìn dí dỏm:

Triền đê còn nhớ lời thề năm xưa
(Hoa)

Đôi lúc, ta lại như nghe thấy giọng nói của một người ông, người cha hiền hậu:

Cháu ơi ông ước bà mong
Thi cho thật tốt thỏa lòng Phùng Gia
(Vua tiếng Việt)

Trước nỗi mất mát lớn lao của dân tộc (Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng mất), trái tim vị tướng không giấu nổi niềm thương cảm:

Mưa tuôn nước đổ những ngày qua
Chín chục triệu dân nước mắt nhòa
(Thương tiếc một con người 3)

Là người có tính hài hước nên những bài thơ của ông trẻ trung, tươi tắn, đôi khi khiến người đọc bật cười sảng khoái:

Tham lam con ước mấy câu
Bà cho con hưởng đến đâu thì tùy
Cẩn cáo!
(Khấn bà Chúa Xứ)

Thơ Trung tướng Phùng Khắc Đăng là những phản ánh chân thực của đời thường. Những thi từ sảng khoái, khẩu ngữ tươi giòn (theo nhà thơ Nguyễn Anh Tuấn) như cụ Nguyễn Khuyến:

Tớ viết thơ ngông bán tậu nhà
(Bán thơ mua nhà)

Dù là thể loại nào thì thơ của ông đều toát lên tính nhân văn, hướng thiện:

Cuộc sống trần gian nên hướng thiện
Thanh bình hạnh phúc sướng là bao
(Máy bay)

Độc giả không thể không bật lên những tiếng cười sảng khoái. Những tiếng cười vui đó làm cuộc sống vơi đi bao mệt mỏi buồn sầu.

Dù là lãnh đạo cấp cao, nhưng với gia đình, ông là người con hiếu thảo, người chồng, người cha, người ông mẫu mực, hy sinh thầm lặng cho gia đình, cho quê hương, cho đất nước. Với ông, chữ hiếu luôn được đặt lên hàng đầu:

Công cha tựa núi cao non Thái
Nghĩa mẹ như nguồn rộng biển sâu
(Còn đâu)

Những triết lý cuộc sống luôn được ông trân quý:

Đời là một cuộc vay và trả
Định luật từ xưa rõ nhãn tiền
(Vịnh Chú Thử)

Là một sĩ quan cao cấp, đi lên từ người lính binh nhì đến lên quân hàm Trung tướng, trải qua bao gian khổ, nằm gai nếm mật, chịu nhiều mất mát, thiệt thòi,  nên thơ Phùng Khắc Đăng luôn là những trân quý hòa bình, biết ơn lịch sử và nguồn cội. Những hy sinh của cha anh, đồng đội và của chính Trung tướng Phùng Khắc Đăng làm độc giả nghẹn ngào rơi nước mắt. Thơ của ông thấm đẫm nhân văn. Hiểu thêm nhiều về ông, về thơ ông người đọc sẽ càng thêm trân trọng nguồn cội, lịch sử và hòa bình, thêm yêu cuộc sống. Từ đó ta sẽ tìm thấy được niềm vui, sự lạc quan và sự thanh thản của cuộc sống thường nhật. Càng đọc tập thơ Một chút hương đời, ta càng thấy ở đó một nguồn năng lượng tích cực, khiến người đọc thêm yêu quê hương, yêu cuộc đời và thêm trân trọng những điều bình dị quanh mình.

Nhà thơ Phùng Trang Nhung (ngoài cùng bên phải) - tác giả bài viết
tại buổi ra mắt sách "Những điều còn lại" của Trung tướng Phùng Khắc Đăng

Trân trọng gửi tới Trung tương, nhà thơ Phùng Khắc Đăng lời kính chúc sức khỏe. Kính chúc ông luôn an vui tuổi già sau những năm tháng cống hiến cho đất nước và nhân dân làng Bùng - Tây Phương. Để Những điều còn lại sẽ Một chút hương đời cho Thời gian xanh mãi trong lòng đồng đội, cháu con và độc giả.

Hà Nội ngày 14/9/2025

NHÀ THƠ PHÙNG TRANG NHUNG