Trong cuốn Lịch triều hiến chương loại chí, nhà sử học Phan Huy Chú đã từng viết: “Trấn Đoài ở về phía Tây, núi cao, sông dài và sâu… nhiều đời đây là phên dậu của đất kinh kỳ”. Trấn “Đoài” (Đoài có nghĩa là phía Tây) là một trong bốn trọng trấn ở Bắc Kỳ. Bốn trấn này là bốn thành trì bảo vệ kinh đô Thăng Longxưa. Theo các thư tịch cổ thì tên Sơn Tây xuất hiện cách đây hơn 500 năm. Đời vua Lê Thánh Tông gọi là Sơn Tây Thừa Tuyên. Năm 1831, trấn Sơn Tây đổi thành tỉnh Sơn Tây và trấn lị trở thành tỉnh lỵ. Năm 1924, thực dân Pháp đổi tỉnh lỵ thành thị xã Sơn Tây.
Thị xã Sơn Tây
Thị xã Sơn Tây có diện tích tự nhiên là 117,42km2, dân số trên 18 vạn người, được chia làm 15 đơn vị hành chính gồm 09 phường, 06 xã. Với vị trí địa lý thuận lợi cho du khách đến tham quan, nghỉ dưỡng. Thị xã nằm ở vị trí cửa ngõ phía Tây của Thủ đô Hà Nội, cách trung tâm Hà Nội 42 km về phía Tây Bắc, nằm trong vùng đồng bằng trung du Bắc bộ, có nhiều đường giao thông thuỷ, bộ nối trung tâm Thủ đô Hà Nội, các vùng đồng bằng Bắc Bộ với vùng Tây Bắc rộng lớn của Tổ quốc. Sông Hồng là một trục giao thông đường thuỷ có tầm chiến lược với cầu Vĩnh Thịnh nối quốc lộ 21A, Quốc lộ 32 với Quốc lộ 2 và các tỉnh lộ 413, 414…giúp thị xã liên kết chặt chẽ với với các huyện lân cận như Ba Vì, Phúc Thọ, Thạch Thất, Quốc Oai; Đại lộ Thăng Long được mở rộng, nâng cấp đã liên kết thị xã Sơn Tây với Làng Văn hóa các dân tộc Việt Nam, khu Công nghệ cao Hòa Lạc và trung tâm Thủ đô Hà Nội.
Sơn Tây là vùng đất được mệnh danh là vùng đất “địa linh nhân kiệt” với những anh hùng làm rạng rỡ trang sử vàng của dân tộc như: Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng, Vua Ngô Quyền, Thám hoa Giang Văn Minh… Sơn Tây hiện có 244 di tích và hàng trăm ngôi nhà cổ. Trong đó tiêu biểu nhất là di tích Làng cổ ở Đường Lâm – làng cổ đầu tiên trên cả nước được công nhận là di tích lịch sử cấp Quốc gia – nơi còn bảo tồn được tương đối đầy đủ những nét văn hóa của vùng văn minh châu thổ sông Hồng, với 21 di tích lịch sử văn hóa gắn liền với các danh nhân, anh hùng của dân tộc. Đền Và (Đông cung) tôn thờ Đức Thánh Tản Viên Sơn – vị thần đứng đầu trong tứ bất tử của Việt Nam. Thành cổ Sơn Tây – một trong tứ trấn thành bảo vệ kinh thành Thăng Long xưa hay Văn Miếu Sơn Tây, nơi tôn thờ Đức thánh Khổng Tử, tứ phối, 72 vị hiền triết và là nơi ghi danh các danh nhân khoa bảng thuộc khu vực xứ Đoài.
Đến với Sơn Tây, du khách có thể kết hợp tham quan các di tích lịch sử văn hóa với nghỉ dưỡng tại các khu du lịch sinh thái xinh đẹp trên địa bàn. Nơi đây có hồ Đồng Mô - theo truyền thuyết là nơi đại thủy chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh để giành giật công chúa Mị Nương. Quang cảnh nơi đây vẫn còn giữ được những nét hoang sơ với nhiều đảo lớn nhỏ quanh khu vực hồ.Dưới ánh nắng óng ả, từng đàn chim bay lượn soi bóng xuống làn nước trong xanh của hồ Đồng Mô. Chiếc cano lướt vun vút đưa bạn tới một vùng cỏ xanh mướt, mịn màng. Đó chính là sân golf quốc tế Đồng Mô. Đây à sân golf 54 hố tiêu chuẩn quốc tế đầu tiên tại phía bắc Việt Nam, là một trong những sân golf có cảnh quan đẹp nhất Đông Nam Á. Bên cạnh đó là Làng Văn hóa các dân tộc Việt Nam,được xây dựng trên địa hình phong phú thể hiện sự phân bố của các dân tộc trải rộng trên mọi miền đất nước. Các làng dân tộc được xây dựng thành quần thể tái hiện các cấu trúc làng, bản của các dân tộc Việt Nam với quy hoạch và kiến trúc dân gian nhằm gìn giữ, phát triển và giới thiệu các giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam.
Vị trí của sân golf Đồng Mô
Đến với Sơn Tây du khách còn có cơ hội tìm hiểu nhiều di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc của địa phương: Các lễ hội đặc sắc tiêu biểu của xứ Đoài gắn liền với những phong tục tập quán; được gặp gỡ, giao lưu với những người dân chân chất, mộc mạc mà rất đỗi hiếu khách; được thưởng thức, trải nghiệm cách làm ra những đặc sản truyền thống đặc trưng mà tên gọi của nó gắn liền với tên đất, tên làng nơi đây: Bánh tẻ Phú Nhi, gà Mía, kẹo lạc, kẹo dồi, tương Đường Lâm…
Về cơ sở hạ tầng để phát triển du lịch, thị xã Sơn Tây có hệ thống các khách sạn, nhà hàng, resort, nhà nghỉ, homestay…phân bổ rộng khắp các phường, xã trên địa bàn cung cấp đầy đủ, thuận tiện các dịch vụ lưu trú, ăn uống cho du khách.
Tuyến phố đi bộ Thành cổ Sơn Tây
Sơn Tây không những là trung tâm kinh tế - văn hóa - xã hội của cả vùng mà còn là một điểm đến an toàn, thân thiện không thể thiếu của du khách mỗi khi đến với Thủ đô Hà Nội.
