Nhà thơ Phùng Cung sinh ngày 18/7/1928 tại Vĩnh Yên. Năm 1945, ông tham gia cách mạng. Năm 1949, Phùng Cung lên chiến khu Việt Bắc và tham gia công tác văn nghệ ở đó. Năm 1954, Phùng Cung về sống tại Hà Nội và tiếp tục hoạt động văn nghệ... Ông qua đời năm 1998. Ðời văn của ông, ngoài truyện ngắn Con ngựa già của chúa Trịnh, chỉ có duy nhất tập thơ Xem đêm.

 

Ðánh giá tập thơ này, nhà văn hóa Nguyễn Hữu Ðang viết: "Thơ Phùng Cung tích lũy trong thầm lặng khắc kỷ đã phải nằm chờ hơn 20 năm dưới lớp bụi thờ ơ, như Hằng Nga ngủ trong rừng, chưa có Hoàng tử đẹp trai đến đánh thức... Ông là một cây bút vốn bị hoàn cảnh không bình thường kìm hãm, đang giành lại chỗ đứng dưới mặt trời".

 

Nhà thơ Hoàng Cầm chia sẻ: "Có lẽ từ xưa đến nay, ở nước ta chưa có một tập thơ nào về một vùng quê nghèo khổ lại súc tích, cô đọng mang tính truyền thống và hiện đại sâu sắc như tập Xem đêm... Có thể nói, đây là tư liệu quý giá về đời sống cả về ngôn ngữ nhân dân vùng trung du Bắc Bộ rộng lớn trước đây. Mỗi bài thơ, có khi chỉ một câu đều như những luồng điện không giật chết người nhưng cứ thắt vào tim những luồng rung động thấm rất sâu".

 

Còn nhà thơ Quang Huy nhận xét: "Phùng Cung xứng đáng là một trong những bậc thầy về nghệ thuật ngôn từ"...

 

Nhân những ngày đầu xuân Quý Mão 2023, Hội đồng họ Phùng Việt Nam xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc chùm thơ rút từ tập Xem đêm như một lời tri ân tới thi sĩ Phùng Cung.

 

Tổ quốc

 

Tổ quốc tôi

Nhức ngối yếm son

Ðôi vú căng tròn sữa trẻ

Sông suối ngọt

Từ nguồn sữa ngọt

Năm tháng đẹp dòng

Ru trong nắng - Âu - Cơ.

 

Xóm giềng

 

Bóng đèn - vá - giấy

Lom đom vườn hàng xóm

Mượn - trộm mẩu gừng

Phát gió rửa đêm

Mùi rượu gừng cả xóm

            băn khoăn.

 

Tìm em

 

"Tìm em như thể tìm chim

Chim ăn bể Bắc đi tìm bể Ðông"

                            Ca dao

 

Tìm về gặp em

Em đã đi

Vách, giường thơm - lạnh

Mùi khăn áo cũ

Ðêm - nghiêng - gió - chập chờn -

             mưa - gõ- lá

Không có sông

Sao có tiếng gọi đò.

 

Buồng thơm

 

Ðêm vắng

Buồng thơm

Em soi gương trộm

Ngọn đèn mượn gió nghé nghiêng.

 

Mồ hôi xương

 

Tặng vợ

Em vất vả

Tối ngày tất tả

Lưng áo em

Ngoang vôi trắng xóa

Cái trắng này

Vắt tận trong xương.

 

Văn Miếu

 

Chim - hát thánh thi

Vườn cổ thụ

Sum suê hoa trái Ðại Xuân

Nao nao gió thổi gác Khuê Văn

Gỗ đá rêu phong

Vẫn hiển hiện dấu tay

            bác phó

Nhúng mồ hôi - điểm - chỉ -

            gửi - tương lai.

 

Bèo

 

Lênh đênh muôn dặm

         nước non

Dạt vào ao cạn

Vẫn còn lênh đênh.

 

Mẹ

 

Mồ hôi mẹ

Tháng ngày đăm đăm

            nhỏ giọt

Con níu - giọt mồ hôi

Ðứng dậy làm người.

 

Ðò khuya

 

Ðêm về khuya

Trăng ngả màu hoa lý

Tiếng gọi đò

Căng chỉ ngang sông.

 

Cua đồng

 

Phận - lấm

Tối ngày đào khoáy

Lưng nắng - vẽ

Hoa văn tiền sử

Chài chãi đồng chiêm

Mấy kiếp rồi.