Phùng Khắc Khoan (1528-1613), tục gọi là Trạng Bùng, tự Hoằng Phu, hiệu Nghị Trai, Mai Nham Tử. Năm 1557, ông đỗ đầu khoa thi Hương ở Thanh Hóa, rồi đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân (Hoàng giáp) khoa Canh Thìn niên hiệu Quang Hưng 3 (1580) đời vua Lê Thế Tông. Ông là nhà trí thức lớn của dân tộc, một nhân tài của đất nước, một vị quan kiệt xuất của triều Lê. Trong 50 năm làm quan, trải qua nhiều triều vua chúa, Phùng Khắc Khoan đều được coi là trọng thần, rường cột quốc gia. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Đặc tiến Kim tử vinh lộc đại phu Tán trị Thừa chính sứ ty, Thừa chính các xứ Thanh Hóa, Tả thị lang bộ Công, Thị lang bộ Lại, Thượng thư bộ Hộ, Tế tửu Quốc Tử Giám.

Tài năng và đức độ của Phùng Khắc Khoan không chỉ lẫy lừng trong nước mà còn vang danh khắp các nước lân bang. Khi đi sứ sang nhà Minh, với tài ứng đối linh hoạt bằng thơ văn, ông đã khiến vua tôi nhà Minh và các sứ thần Nhật Bản, Triều Tiên kính nể. Bàn về việc này, Lê Quý Đôn đã viết trong Kiến văn tiểu lục: "Phùng Khắc Khoan phụng mệnh đi sứ, tuổi đã ngoài 70, không những biện bạch quang minh chính đại, đạo đạt được mệnh lệnh của vua, làm mạnh mẽ được thể chế trong nước, đến như 30 vần thơ dâng mừng thánh tiết và hơn 10 vần thơ đáp lại chánh phó sứ nước Triều Tiên, Nhật Bản, tài tứ chứa chan, cách điệu tươi đẹp, y như lúc còn trẻ tuổi. Như thế chả phải là được linh khí núi sông giúp đỡ đấy ư?"

 

Tài ứng đối, biện bạch của Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan đã khiến các nước lân bang phải nể phục, đóng góp nhiều cho sự nghiệp bang giao của nước nhà. Có thể nói, Phùng Khắc Khoan không chỉ được biết đến là một nhà chính trị, nhà giáo dục, văn hóa lớn, ông còn được sử sách ghi nhận là một nhà ngoại giao. Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan được người đời vô cùng quý trọng, ông là tấm gương sáng cho hậu thế học tập và noi theo.

 

AN NHIÊN / DI TÍCH VĂN MIẾU - QUỐC TỬ GIÁM